Regels en Ruimte: Het paradoxale verband tussen creativiteit en kaders
Afgelopen jaar werd ik geboekt als Spreker Creativiteit op een congres dat ging over ‘regels en ruimte’. Een interessant thema dat naadloos aansluit op het thema creativiteit. Want als het gaat over creativiteit hoor je vaak termen zoals:
- Outside the box
- Omdenken
- Buiten de kaders
Iemand die juist niét creatief is, noemen we al gauw een ‘hokjesdenker’. Dat is iemand die ‘vastgeroest’ is en ‘binnen de lijntjes’ kleurt. Iemand die in een ‘bubbel’ leeft of ‘tunnelvisie’ heeft. Je merkt alleen al aan de taal dat creativiteit en ruimte sterk met elkaar correleren. En dat vind ik een interessant gegeven. Want hoewel veel mensen er niet van houden als ze beperkt worden in hun vrijheid, is het misschien wel de vrijheid die ons heel erg beperkt en zijn het beperkingen die ons daarvan bevrijden!
(Poeh, neem die maar even in je op! Hier kan mijn maatje en spoken word artiest Myron Hamming nog een puntje aan zuigen! 😂🧩🤞🏾)
Mijn punt is dat vrijheid ook kan verlammen. Als we álles mogen en geen kaders hebben, is het niet bepaald makkelijker om creatief te zijn. Sterker nog: Het zijn de kaders die ons vaak dwingen om creatief te zijn. Soms zoeken we ‘outside the box’ voor een goede oplossing terwijl we juist ‘inside the box’ moeten kijken. Soms staren we ons blind op het verhelpen of ‘oplossen’ van een probleem terwijl we het probleem net zo goed in ons voordeel zouden kunnen gebruiken.
Voorbeeld 1: Creativiteit binnen de kaders
We hebben namelijk allemaal onze aannames. Onderwijs wordt gegeven door docenten, restaurants hebben een keuken, en vergaderen doen we aan tafels. Maar we kunnen onszelf dwingen om innovatief te denken door juist nieuwe kaders toe te voegen. Neem de vraag: Hoe zou onderwijs eruitzien als we nooit meer roosters zouden hebben? Of geen docenten? Hoe zou een vacature eruitzien als er geen tekst meer op staat? Of als ‘ie niet meer geschreven is door de werkgever? Hoe ziet een vergadering eruit als je niet meer zit? Of als die nooit meer lang duurt?
Ik ken bedrijven die tegenwoordig speciale 10-minute-meetings hebben geïntroduceerd of die regelmatig vergaderen in een ‘sporthouding’ zoals planken of muurzitten, zodat de vergaderingen actief én kort zijn. In april bracht ik mijn boek uit zonder paginanummers. Het heeft in plaats daarvan een voortgangsbalk met percentages. Zo weet je altijd hoe ver je bent in het boek! Ook heeft het geen copyright, maar right to copy (boeien! 😛) en ‘onbetrouwbare’ referenties op de achterkant van ChatGPT én van mijn moeder: ‘’Dit is het beste boek dat mijn zoon ooit heeft geschreven’’. Je begrijpt dat ik haar enige zoon ben en dat ook mijn enige boek is.
(Jazeker, dat boek is ook te koop! Leuk dat je het vraagt… 😊 Je kunt ‘m hier vinden!)
Voorbeeld 2: Het Probleem als Oplossing van het Probleem
‘’Hoe kan het probleem de oplossing zijn van mijn probleem?’’ Dat klinkt als een gekke vraag. En dat is het ook. En daarom juist interessant! Het is een invalshoek die we niet zo snel bekijken. Een mooi voorbeeld vind ik het volgende verhaal:
DPD had begin dit jaar een nieuwe chatbot online staan. Een ontevreden klant kwam in contact met de bot en vroeg gekscherend om een gedichtje te schrijven over de waardeloze chatbot van een pakketdienst. De chatbot kwam met een dikke vette roast voor DPD en het publiek vond het hilarisch! De klant kreeg het zelfs voor elkaar om de chatbot ‘tegen zijn regels in’ te laten vloeken in de chat. De beelden gingen viraal en DPD haalde als reactie direct de chatbot offline. Probleem opgelost.
Waar DPD waarschijnlijk niet aan gedacht heeft, is hoe ze deze aandacht in hun voordeel konden gebruiken. Het grote publiek vond het hilarisch, dus waarom niet meebewegen? Waarom niet een gezonde dosis zelfspot? Mensen nemen je immers pas serieus als je jezelf niet te serieus neemt!
Wat ze hadden kunnen doen? Nou, bijvoorbeeld:
- Een video maken van twee bots die via de chat ruzie maken over of DPD nu wel of niet goed is? Eentje die heel veel vloekt en een ander die poeslief is?
- De roast simpelweg delen als waardevolle les met een knipoog: ‘Innovatie is vallen en opstaan’
- Een nieuw gedichtje plaatsen als statement, of een gedicht waarmee je de chatbot terugpakt of ontslaat?
- Een video waarin letterlijk de CEO in gesprek gaat met de chatbot in zijn kantoor?
Natuurlijk kun je de chatbot alsnog offline halen en doorontwikkelen, maar wordt de lading in ieder geval een stuk luchtiger.
Deel vooral je ideeën om dit probleem te gebruiken als kans!
Over Ruimte Gesproken…
Dit laatste voorbeeld gaat ook over kwetsbaarheid en psychologische veiligheid. Voel je de ‘ruimte’ om met een idee te komen dat anders is dan de norm? Natuurlijk heb je soms wat lef nodig om een creatief idee te uiten, maar het heeft niet alleen met lef te maken. Psychologische veiligheid is een belangrijke factor. Amy Edmondson beschrijft ‘impressie-management’ als het fenomeen dat niemand zin heeft om dom of incompetent over te komen. En om dat te doen houden we ons gedeisd. Want wie niet dom wil lijken stelt geen vragen en wie niet incompetent wil lijken maakt geen fouten. Terwijl het omgekeerde waar is: Wie slim wil zijn stelt (domme) vragen en wie competent wil zijn maakt fouten. Daar gaat dus iets helemaal mis!
Boek Rico als spreker creativiteit en innovatie
Een slecht idee bedenken is niet zo moeilijk. Maar het is best ingewikkeld om een idee voor te dragen waarvan je weet dat het anders dan de norm is. Ook dat gaat over ‘ruimte’. Ik help organisaties graag om die ruimte te verkennen. Als spreker innovatie en creativiteit zet ik mijn publiek op het verkeerde been, betrap ik ze op aannames en reik ik manieren aan om anders naar hun werk en vraagstukken te kijken. Wil je meer weten? Neem gerust contact met me op of vul een aanvraagformulier in via mijn website!
AANVRAAG DOEN